Geen woorden meer

Woensdagmiddag werd ik gefilmd bij het graf van Dennis voor het programma ‘Bakkie Troost’. De hele week al regent het pijpenstelen. Vandaag niet. Het was prachtig weer. Alles is groen en staat in bloei op de begraafplaats. Elke keer als ik onder de poort doorloop en de begraafplaats oploop, krijg ik een warm gevoel. Het is hier zo mooi! En dat werd bevestigd door de filmcrew van het programma. We maakten prachtige shots op de begraafplaats en uiteindelijk bij het graf. Ik was behoorlijk zenuwachtig. De presentator Arjan Lock vertelde me al dat die zenuwen snel zouden verdwijnen en ik de aanwezigheid van de camera niet eens meer zou merken. Hij had gelijk. Na vijf minuten was ik de camera helemaal vergeten. Het voelde gewoon als een goed gesprek. Arjan stelde de juiste vragen. Al snel merkte ik dat ik heel dichtbij mijn gevoel zat. Er was zelfs een moment dat ik met een brok in mijn keel en tranen in mijn ogen aan het vertellen was. Een vraag die hij stelde is me de hele dag bijgebleven. Die nacht droomde ik erover en lag ik nog uren wakker. Denkend aan dat moment.

‘Kun je iets vertellen over de laatste woorden?’

Dennis werd ontslagen uit het ziekenhuis om thuis te kunnen sterven. Hij was zo ziek en de kalk in zijn bloed maakte hem zo in de war. Hij zag dingen die er niet waren en ondernam dingen die helemaal niet mogelijk waren. Zo ging hij ’s-nachts naar zolder om de was op te hangen of haalde hij de kinderen uit bed om naar school te brengen. Wankelend en vaak zakte hij dan door zijn benen. Ik sliep niet meer. Bang dat hij weer zijn bed uit zou komen en zichzelf pijn zou doen.
Na overleg met de huisarts stelden we voor om Dennis de laatste dagen te laten slapen. Rustig slapen zodat hij geen pijn en ongemakken meer zou hebben. Hij moest echter wel zelf de beslissing nemen op een helder moment. De huisarts kwam en stelde Dennis de vraag: ‘Dennis, zullen we lekker gaan slapen zodat je in alle rust kunt sterven?’ Dennis keek hem aan, maar antwoordde niet. Het leek wel of de vraag niet binnenkwam. Na 10 minuten stelde hij de vraag nog een keer. Ook dit keer antwoordde hij niet.
Na een vreselijke nacht, besloten we nog een poging te wagen. Dennis had een helder en goed moment en de huisarts stelde hem dezelfde vraag. Het bleef een tijdje stil. Hij keek ‘m weer aan en dit keer zei hij: ‘Ja’ en er rolde een traan over zijn wangen. Het was tijd…

Omdat er medicijnen geregeld moesten worden kregen we nog twee uurtjes om afscheid te nemen. De overburen stelden hun huis ter beschikking zodat we daar konden verzamelen. Iedereen kreeg even een moment alleen met Dennis. Dennis had blijkbaar alle kracht verzameld en was helder en kon nog een paar laatste woorden zeggen. Toen iedereen was geweest, was het de beurt aan de kinderen. Ik liep met ze mee en stond op afstand te kijken. Wat dat met je doet is met geen pen te beschrijven. De pijn die ik in Dennis zijn ogen zag. Hij knuffelde de kinderen en zei nog een paar laatste lieve woorden…

Het laatste half uur was voor mij. Het was stil in de kamer. Het was alleen maar hij en ik. Ik kan precies vertellen wat we tegen elkaar hebben gezegd. Helemaal niets. Een half uur lang hebben we helemaal niets gezegd. Ik lag tegen hem aan en we hielden elkaar stevig vast. Af en toe keken we elkaar diep in de ogen aan, kreeg ik een kus, maar woorden waren er niet meer. We hebben zoveel gepraat in de weken daarvoor. Woorden konden niet meer omschrijven hoe groot onze liefde was. Het was daarom stil. Een beter afscheid had er niet kunnen zijn. Juist omdat er geen woorden waren, alleen maar het gevoel en onze blikken. Die waren zo intens. Alsof onze zielen versmolten.

De medicijnen waren gearriveerd en niet lang daarna ging Dennis slapen. Geen pijn en ongemakken meer. In alle rust sterven……